Verzorgd door Renée Zeylmans († 16 februari 2018)

We laten het geweldige geestelijke slottafereel van de Faust op ons werken, waarin de mens de geestelijke wereld weer bereikt nadat hij afgedaald is en zich van binnenuit naar buiten toe ontwikkeld heeft en door de ontwikkeling van geestelijke vermogens een geestelijke wereld voor zich heeft.

Dit lijkt op een vernieuwing, op een verdere ontwikkeling van een koor van oerklanken: vanuit het onvergankelijke van de geestelijke wereld klinkt dat wat de mensheid als vervanging van het geestelijk schouwen gekregen heeft en in vergankelijke gestalte kon weergeven. Uit het onvergankelijke zijn de vergankelijke figuren in de poëzie van Homerus en Aeschylus ontstaan.

De dichtkunst stijgt weer uit het vergankelijke naar het onvergankelijke op wanneer het ’mystieke koor’ aan het slot van de Faust de laatste woorden spreekt:

Alles Vergängliche ist nur ein Gleichnis!
Al het vergankelijke is slechts gelijkenis!

Daar stijgt, zoals Goethe heeft aangetoond, de geestelijke kracht van de mens vanuit de stoffelijke wereld weer op naar de geestelijke.

(…) Overal vinden wij bij dichters en ook bij andere kunstenaars een echo van dit weten, dat in de kunst de geestelijke oergrond van het menselijk bestaan doorklinkt. Daarnaast zeggen de grote kunstenaars ons dat hen door de kunst de mogelijkheid is gegeven te voelen dat datgene wat zij uitspreken tegelijkertijd een boodschap aan de mensheid is vanuit het geestelijk leven.

En daardoor voelen de kunstenaars, ook wanneer zij iets heel persoonlijks tot uitdrukking brengen, dat hun kunst omhoog gebracht wordt tot het peil van de mensheid in het algemeen en dat zij ware mensheids-kunstenaars zijn wanneer zij in de gestalten en openbaringen van hun kunst het woord verwerkelijken, dat Goethe laat weerklinken in het ’mystieke koor’ aan het slot van zijn Faust.

En op grond van de geesteswetenschappelijke beschouwingen kunnen wij daaraan toevoegen: de kunst is geroepen de gelijkenis van het vergankelijke te doordringen met de boodschap van het eeuwige, van het onvergankelijke. Dat is de taak van de kunst!

 
Rudolf Steiner, 12 mei 1910

GA 59. Metamorphosen des Seelenlebens (Meta­morfosen van het Zieleleven, uitgeverij Vrij Geestesleven)

meer citaten