Verzorgd door Renée Zeylmans († 16 februari 2018)

Het lijkt mij belangrijk dat degene die met gehandicapten te maken heeft, om te beginnen bewust de juiste innerlijke houding weet te vinden. Ik heb altijd gemerkt dat ik dadelijk het vertrouwen had van een op enigerlei wijze gehandicapt of invalide mens, als ik mijn oogmerk richtte op het feit dat alleen het fysieke lichaam een gebrek vertoont, maar dat de geestelijke vorm die aan het fysieke lichaam ten grondslag ligt volledig intact is.

Voor mij is deze geestelijke vorm een realiteit, geesteswetenschappelijk zo aantoonbaar als voor een chemicus het element waterstof in water. De gehandicapte mens heeft er een fijn gevoel voor, of men tegenover hem zijn fysieke gebreken of zijn lichamelijke-fysieke totaliteit in het bewustzijn heeft. Zijn gevoel reageert subtiel op het gedachtenbeeld dat degene die tegenover hem staat van hem heeft.

Maar nu ligt juist daarin een heel bepaald probleem. Ik heb dit heel precies kunnen waarnemen wanneer ik met blinden te maken had. In het gesprek met blinden moet elke toespeling op ervaringen die alleen toegankelijk zijn voor zienden worden vermeden. Dat is moeilijk, omdat het bij dit vermijden juist op de fijnere nuances in de woordkeuze aankomt.

Men moet geheel binnen het veld blijven dat bepaald is door de waarnemingsmogelijkheden en – wereld van de blinde. Dit moet echter zo gedaan worden, dat innerlijk niet steeds de gedachte opkomt: ”dit of dat moet ik vermijden”, want daarmee wordt de gedachte aan de blindheid van de blinde opgeroepen en dat moet nu juist niet gebeuren.

(…) Wat dit alles betreft is er geen aanmerkelijk verschil tussen degenen die blind geboren en degenen die blind geworden zijn. De laatsten begrijpen iemand natuurlijk ook wanneer hij van visuele voorstellingen uitgaat; maar het werkt buitengewoon heilzaam op hun ziel wanneer dit achterwege wordt gelaten.

(…) Meer dan welke andere menselijke vermogens ook leggen gebreken en invaliditeit de grondslag voor een spirituele wijze van ervaren.

(…) Men kan in geestelijk opzicht nauwelijks iets voor een mens betekenen, wanneer men zich niet in zijn innerlijke toestand kan verplaatsen. Toch helpt bij dit zich verplaatsen geen reflectie, maar alleen het zich als vanzelfsprekend kunnen vinden in de andere mens.

 
Rudolf Steiner, Berlijn 12 juli 1915

Aan Willy Schlüter - 176 (Brieven, uitgeverij Vrij Geestesleven)

meer citaten